تمایزپذیری و هویت اجتماعی مبتنی بر مصرف: مطالعة موردی جوانان شهر تهران

نویسنده

دانشیار گروه برنامه ریزی اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده

برجسته شدن تفاوت‏ها و هویت‏های اجتماعی ناشی از سبک‏های مصرف و تنوع اشکال آنها حتی در بین یک گروه اجتماعی به ویژه در میان جوانان سئوالات زیادی را در خصوص ساخت‌یافتگی و الگوپذیری آنها مطرح کرده است. این مقاله با استفاده از داده‌های یک مطالعة میدانی در شهر تهران، الگوی فعالیت‏های تفریحی و ترجیحات موسیقایی و ماهواره‏ای جوانان را به عنوان مولفه‏های هویّت اجتماعی و تمایزپذیری جدید ناشی از سبک‏های مصرف مورد بررسی قرار می دهد و در پی آن است تا ببیند که آیا فعالیت‏های مربوط به حوزة مصرف در خصوص جوانان تابع الگو یا الگوهای خاصی هستند و از ساخت اجتماعی تبعیت می‏کنند؟ به‌ عبارتی آیا ما شاهد شکل‌گیری سبک‌ها یا خرده‌فرهنگ‌های جوانان هستیم؟ یا اینکه کنش‌ها و تمایلات مذکور خصلت فردی دارند؟ این مطالعه نشان می دهد که با توجه به فعالیت‏های تفریحی ده نوع الگو یا سبک، با عنایت به علایق موسیقایی سه نوع الگو و همین‏طور با توجه به علایق ماهواره‏ای سه نوع الگو در میان افراد مورد مطالعه قابل تشخیص است. این فعالیت‏ها و الگو‏ها با بیشتر متغیرهای موقعیتی پاسخگویان همبستگی معنی‏داری را از نظر آماری نشان می دهند. نظر به نتیجه تحلیل داده‏ها، این ‏فرضیه که الگوهای مربوط به فعالیت‏های تفریحی دارای خصلتی فردی هستند، رد می شود و در عوض فرضیة مبتنی بر تاثیر پذیری علایق و ذائقه‏ها از جایگاه فرد در ساخت اجتماعی تایید می شود. در واقع، این‏گونه فعالیّت‏ها و سبک‏ها در معرض محدویّت‏های ساختاری قرار می‏گیرند. همین‌طور، فعالیّت‏های تفریحی و ذائقه‏های پاسخگویان به عنوان یک زمینه اجتماعی مطرح می‏شوند که آنها در آن فرصتی را برای شکل دادن به هویّت خویش و کسب استقلال از والدین می‏یابند. یافته های پژوهش در زمینة وجود الگوها و سبک‏های متفاوت تفریحی، ذائقه‏های هنری و مصرف رسانه‏ای افراد، بیانگر پیدایش و نضج پدیدة جدیدی با عنوان خرده فرهنگ جوانان در درون فرهنگ کلّی است که به نوبة خود عدم توفیق سیاست‏ها و برنامه‏های فرهنگی رسمی مربوط به امور جوانان را در انطباق با فرهنگ حاکم مطرح می‏کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Differentiation and social identity based on consumption

نویسنده [English]

  • Ali Shakoori
چکیده [English]

The objective of this paper is to examine the patterns of leisure activities and satellite and musical preferences of Tehran's youth, as components of modern social differentiation and identification, using field research data. In particular, the aim is to probe the fact that whether activities, pertaining to the sphere of the youth consumption, follow from a particular mode(s) and social structure. On other words, whether can we speak of the formation of youth subcultures in the society? Alternatively, not these activities are individualized.

The findings indicated ten patterns in terms of leisure activities, three patterns in terms of musical preferences three patterns with regard to satellite interests. These activities and patterns are generally having statistically significant association with the respondents' situational backgrounds. The analysis of the data rejected the hypothesis that the respondent's leisure activities and tastes have individual character. Instead, the hypothesis, emphasizing that these activities and tastes are often affected by social structure, were confirmed. The findings made clear that these activities are conditioned much more by structural constrains. That is, the respondent's leisure activities and tastes have social character and are taken place in a social context where they can find a chance to form their own identity and accordingly to obtain their independence from their parents. With regards to differential patterns in the respondent's leisure tastes, art and media consumptions, the paper concludes that the society are experiencing the emergence and promotion of a new phenomenon so-called the youth culture within the dominant culture. This, in turn, implies the fact that the country's youth formal cultural policies have not been so successful in harmonizing the youth tastes and interests with the society's dominant culture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • leisure
  • The Youth
  • sub-culture
  • Social Identity